آیا تاکتیک اوت دستی‌های بلند به لیگ برتر بازگشته است؟

طرفداری | برای اینکه درباره تاکتیک‌های آینده فوتبال اظهارنظرهای قاطع کنیم، هنوز خیلی زود است اما یک نکته در هفته اول فصل ۲۶-۲۰۲۵ لیگ برتر کاملاً برجسته بود: استفاده زیاد از اوت دستی‌های بلند.

البته این به معنای بازگشت به دوران فوتبال با توپ‌های بلند و مهاجمان هدف نیست، یا اینکه سانترها تنها راه رسیدن به دروازه باشند. حتی به دوران استوک‌سیتیِ تونی پولیس و بولتونِ سم آلاردایس هم برنمی‌گردیم که موفقیتشان تا حد زیادی وابسته به ضربات ایستگاهی و اوت دستی‌های بلند بود. همه ما یادمان هست که بواز مای‌هیل، دروازه‌بان هال‌سیتی، چگونه در مقابل استوک توپ را به کرنر فرستاد تا مجبور به انجام اوت دستی نشود و با پرتاب‌های موشکی روری دلپ روبرو نشود.

دروازه‌بان هال سیتی از ترس تاکتیک اوت دستی استوک سیتی توپ را به کرنر زد

برای سال‌ها، اوت دستی‌های بلند ویژگی تیم‌های ضعیف‌تر به حساب می‌آمد؛ راهکاری برای تیمی که نمی‌توانست به روش درست به دروازه نزدیک شود و به دلیل ضعف فنی به این کار روی می‌آورد. آرسن ونگر، سرمربی سابق آرسنال، در سال ۲۰۱۰ درباره تاکتیک‌های استوک گفت: 

دیگر نمی‌شود به این گفت فوتبال، بیشتر شبیه راگبی است تا فوتبال.

استوکِ پولیس موفقیت‌های زیادی کسب کرد، اما در نهایت بدون هیچ اثری محو شد و تاکتیک‌هایش نیز با او ناپدید شدند. در پی موفقیت‌های تیم ملی اسپانیا و بارسلونای پپ گواردیولا، سال‌ها آرمان‌گرایی بر فوتبال حاکم بود و همه تلاش می‌کردند فوتبال را به شکل ایده‌آل بازی کنند. اما حالا به نظر می‌رسد که دیدگاه‌ها در حال تغییرند و حتی در بالاترین سطح فوتبال هم به عمل‌گرایی نیاز است. 

میکل آرتتا، که در دوران پولیس در لیگ برتر بازی می‌کرد، تیمی تکنیکی و مسلط بر مالکیت توپ برای آرسنال ساخته، اما تیمش در ضربات ایستگاهی هم فوق‌العاده است. اوت دستی‌های بلند بخشی از ابزارهای هجومی آن‌هاست و این وضعیت چند سالی است که ادامه دارد. احتمالاً آرتتا از برنتفورد تأثیر گرفته است؛ تیمی که در اولین بازی‌اش در لیگ برتر در اوت ۲۰۲۱، آرسنال را شکست داد و کریستین نورگارد (که حالا در آرسنال است) گل دوم تیمش را در آن برد ۲-۰ از روی یک اوت دستی بلند به ثمر رساند.

توماس فرانک، سرمربی وقت برنتفورد، به یکی از باشخصیت‌ترین مربیان لیگ برتر تبدیل شده و تابستان امسال جایگزین آنژ پوستکوعلو، یکی از آرمان‌گراترین مربیان تاریخ، در تاتنهام شد. او نه به عنوان کسی که در گذشته مانده، بلکه به عنوان یک عمل‌گرا شناخته می‌شود که می‌داند برای برد چه باید کرد. همیشه انتظار می‌رفت رویکرد تاتنهام تحت هدایت این مربی دانمارکی تغییر کند، اما شواهد این آخر هفته و همچنین بازی سوپرجام اروپا مقابل پاری سن ژرمن نشان می‌دهد که این تغییر بزرگ‌تر از چیزی است که بسیاری انتظار داشتند.

افزایش چشمگیر پرتاب‌های بلند در لیگ برتر

در بازی شنبه گذشته مقابل برنلی، تیم تاتنهام سه بار پس از یک پرتاب اوت بلند توسط لوکاس برگوال، مدافعان میانی خود را به خط حمله فرستاد. این تاکتیک تنها چند روز پس از آن به کار گرفته شد که همین کار را پنج بار در بازی با پاری سن ژرمن، این بار با پرتاب‌های کوین دانسو انجام داده بودند.

پیش از این بازی‌ها، هواداران تاتنهام تصوری از توانایی برگوال یا دانسو برای پرتاب توپ به این شکل به داخل محوطه جریمه نداشتند. در کل ۳۸ بازی لیگ برتر در فصل ۲۵-۲۰۲۴، آن‌ها تنها شش پرتاب بلند به داخل محوطه جریمه حریف داشتند، در حالی که در همین دو بازی اول فصل جدید، این تعداد به هشت پرتاب رسید.

استفاده از این تاکتیک توسط تاتنهام، نشان‌دهنده یک روند گسترده‌تر در دنیای فوتبال است. در هفته اول لیگ برتر این فصل، ۱۱ تیم از ۲۰ تیم، حداقل یک بار با پرتاب بلند، منطقه جریمه حریف را تحت فشار قرار دادند. این در حالی است که در هفته اول فصل ۲۵-۲۰۲۴، فقط چهار تیم این کار را انجام داده بودند.

نکته قابل توجه این است که تیم‌هایی که هفته گذشته از این تاکتیک استفاده کردند، شامل بسیاری از تیم‌های موفق، هیجان‌انگیز، فنی و تحسین‌شده لیگ هستند، مانند لیورپول، آرسنال، استون‌ ویلا، بورنموث، برایتون و کریستال‌پالاس. پرتاب اوت بلند دیگر فقط تاکتیکی برای تیم‌های ضعیف نیست. به نظر می‌رسد همه تیم‌ها، شاید تحت تأثیر مربیانی مانند فرانک و آرتتا، به آن روی آورده‌اند.

پرتاب بلند: یک تعریف دقیق

برای مقایسه فصول مختلف لیگ برتر، نیاز به یک تعریف ثابت برای پرتاب بلند داریم. بنابراین، در این تحلیل، پرتاب‌هایی را بلند در نظر می‌گیریم که حداقل ۲۰ متر طول داشته باشند و به داخل محوطه جریمه حریف برسند. البته این تعریف بی‌نقص نیست، چون ما بیشتر به دنبال موقعیت‌هایی هستیم که تیم‌ها برای یک ضربه ایستگاهی برنامه‌ریزی کرده و بازیکنان بلندقامت خود را برای پرتاب اوت به جلو می‌فرستند.

 با این حال، این تعریف یک دید کلی عالی به ما می‌دهد تا متوجه شویم تیم‌ها چقدر از پرتاب‌های بلند به عنوان یک سلاح تهاجمی استفاده می‌کنند. در آخر هفته گذشته، ۳۲ پرتاب اوت با این معیارها مطابقت داشت که میانگین ۳.۲ پرتاب در هر بازی است. این رقم به شکل قابل توجهی بالاتر از هر فصل دیگری در لیگ برتر از زمان ثبت آمار (سال ۲۰۱۵) است.

مسلماً نمی‌توان انتظار داشت که این آمار برای کل فصل ۲۶-۲۰۲۵ ثابت بماند، اما این عدد نشان‌دهنده ادامه روندی است که سال‌هاست شاهد آن هستیم. از میانگین پایین ۰.۹ پرتاب در هر بازی در فصل ۲۱-۲۰۲۰، این تعداد هر سال افزایش یافته و به ۱.۵ در فصل ۲۵-۲۰۲۴ رسیده است. احتمالاً میانگین ۳.۲ برای کل فصل تکرار نخواهد شد، اما به احتمال زیاد از فصل گذشته بیشتر خواهد بود.

دلیل اصلی که آمار هفته گذشته نویدبخش آینده‌ای متفاوت است، یک آمار خیره‌کننده از فصل گذشته است: در آن فصل ۱۹ گل از موقعیت‌های پرتاب اوت به ثمر رسید. این تعداد، حداقل ۱۰ گل بیشتر از هر فصل دیگری در پنج سال گذشته و شش گل بیشتر از هر فصل دیگری در یک دهه اخیر است.

امروزه، تیم‌ها منابع بیشتری در اختیار دارند و روی ضربات ایستگاهی خود با دقت وسواس‌گونه‌ای کار می‌کنند. این برنامه‌ریزی حالا به پرتاب‌های اوت نیز گسترش یافته است. در فصل گذشته، برنتفورد پنج گل از پرتاب‌های اوت به ثمر رساند و می‌توانست تعداد بیشتری هم بزند؛ آن‌ها ۴۸ موقعیت گل به ارزش ۷.۲ xG (گل مورد انتظار) ایجاد کردند. سیزده تیم دیگر حداقل یک گل از پرتاب اوت زدند و هشت تیم هم حداقل ۱۰ شوت از این موقعیت‌ها داشتند.

تیم‌های دیگر حالا به ارزش پرتاب توپ به داخل محوطه جریمه از طریق اوت پی برده‌اند. همان‌طور که روری دلپ و تیمش در استوک سیتی سال‌ها پیش نشان دادند، یک پرتاب اوت خوب با برنامه‌ریزی دقیق، می‌تواند فوق‌العاده مؤثر باشد. وقتی می‌بینند تیم‌های دیگر از این روش گلزنی می‌کنند، متوجه می‌شوند که حداقل باید آن را امتحان کنند.

فرصتی که نباید از دست داد

هنوز در فصل ۲۶-۲۰۲۵ گلی از پرتاب اوت به ثمر نرسیده، اما در هفته گذشته هشت شوت از این موقعیت‌ها زده شد که میانگین ۰.۸ شوت در هر بازی را نشان می‌دهد؛ بالاترین نرخ در ۱۰ سال گذشته. واضح است که تیم‌ها روی استفاده حداکثری از پرتاب‌های اوت در زمین حریف کار کرده‌اند.

نکته جالب اینجاست که تعداد کلی پرتاب‌های اوت در ۱۰ سال گذشته به شدت کاهش یافته است. در فصل ۱۶-۲۰۱۵، ۱۷,۵۹۶ پرتاب اوت در لیگ برتر ثبت شد، در حالی که در فصل ۲۵-۲۰۲۴ این تعداد به ۱۲,۵۰۲ کاهش یافت که نشان‌دهنده کاهش تقریباً یک‌سومی است. بازیکنان و تیم‌ها امروزه در نگه داشتن توپ در زمین بسیار بهتر عمل می‌کنند.

بنابراین، وقتی توپ در یک موقعیت تهاجمی به بیرون می‌رود، به یک فرصت بزرگ‌تر از گذشته تبدیل می‌شود. این شانس به تیم‌ها اجازه می‌دهد تا حریف را به شکلی تحت فشار قرار دهند که به آن عادت ندارند. با توجه به موفقیت‌هایی که برخی تیم‌ها به دست آورده‌اند، منطقی است که از این موقعیت‌ها نهایت استفاده را ببرند، حتی اگر فوتبال به زیبایی دیدگاه آرسن ونگر نباشد.

واقعیت این است که اگر تیم شما گل بزند، برایتان مهم نیست که توپ چطور به تور رسیده است. امروزه تیم‌ها از نظر فنی آنقدر قوی هستند که دیگر تیمی مانند استوک سیتی تحت هدایت پولیس (که به پرتاب‌های بلند معروف بود) نمی‌تواند با این تاکتیک به بالای جدول برسد. پرتاب‌های اوت حالا فقط یک روش مکمل حمله هستند، و یک روش کاملاً قانونی و مؤثر.

به قلم AliTweedale برای OptaAnalyst