سلطنت هوش مصنوعی در فوتبال جهان!

به گزارش خبرورزشی، آمارها می‌توانند در ارزیابی کنترل احساسی و توان رهبری بازیکنان نقش مؤثری ایفا کنند و در عین حال، نشانه‌های هشداردهنده‌ای را نیز آشکار سازند.

جمله‌ی «بازیکنان جنگندگی لازم را نداشتند» یکی از رایج‌ترین تحلیل‌هایی است که پس از مسابقات از زبان کارشناسان شنیده می‌شود. اما آیا می‌توان صرفاً با تماشای زبان بدن بازیکنان، وضعیت روانی آن‌ها را تحلیل کرد؟

در دورانی که فوتبال بیش از هر زمان دیگری به داده‌ها برای سنجش ویژگی‌های فیزیکی بازیکنان متکی است، آمار دقیق درباره‌ی ویژگی‌های روانی مانند کنترل احساسات و توان رهبری همچنان کمیاب‌اند. با این حال، باشگاه‌هایی مانند برایتون در لیگ برتر انگلستان، از روشی نوین استفاده می‌کنند که دقیقاً برای سنجش این ابعاد طراحی شده است.

توماس توخل زمانی خبرساز شد که از بازیکنان تیم ملی انگلستان خواست تعاملات خود را در زمین بیشتر کنند؛ درخواستی که پس از بررسی نحوه‌ی ارتباط آن‌ها در جریان فینال یورو ۲۰۲۴ مطرح شد. شمارش دفعاتی که بازیکنان به یکدیگر اشاره می‌کنند یا گفت‌وگو دارند، تنها بخش کوچکی از نبرد روانی درون زمین را نشان می‌دهد.

یاو آمانکوا، مدافع سابق لیگ‌های نروژ و دانمارک و تحلیلگر کنونی، در خط مقدم تلاش‌ها برای سنجش روانشناختی بازیکنان قرار دارد. او می‌گوید: «وقتی نگاهت را از توپ برداری، با دنیایی از اطلاعات مواجه می‌شوی. اگر تاکتیک‌ها را کنار بگذاری و فقط از منظر روانی به بازی نگاه کنی، نمی‌توان آنچه دیده‌ای را نادیده گرفت. این پیام‌های ظریف و غیرکلامی هستند که نشان می‌دهند بازیکنی چقدر اعتمادبه‌نفس دارد، پرخاشگر است یا درگیر دنیای ذهنی خودش شده.»

او مثالی می‌زند: بازیکنی شوتی از فاصله‌ی ۲۰ یاردی به سکوها می‌زند، و حدود ۴۵ ثانیه بعد، هم‌تیمی‌اش هنگام عبور دستی آرام بر پشت او می‌زند. این لحظه‌ی کوتاه و در ظاهر بی‌اهمیت، ممکن است از دید تماشاگران، رسانه‌ها و حتی کادر فنی پنهان بماند، اما برای یک حرفه‌ای نشانه‌ای از رهبری خاموش است. «من رفتارهای کوچکی را می‌شناسم که باید آموخته شوند تا بازیکن در زمین عملکردی مؤثر داشته باشد.»

آمانکوا در شش سال گذشته با گیر یوردت، استاد روانشناسی، همکاری داشته و هزاران ساعت فیلم از مسابقات مختلف، از جمله لیگ برتر و سوپرلیگ زنان، را تحلیل کرده‌اند. نتیجه‌ی این همکاری، ساخت پایگاه داده‌ای با بیش از ۱۰۰ هزار مشاهده‌ی منحصربه‌فرد بوده است. این داده‌ها که از طریق شرکت آن‌ها به نام Inside Out Analytics جمع‌آوری شده‌اند، امکان رتبه‌بندی نسبی رفتارهای بازیکنان را فراهم کرده‌اند.

این اطلاعات می‌توانند نشان دهند، مثلاً یک مدافع از نظر کنترل احساسی، در مقایسه با سایر مدافعان و رقبای مستقیم خود در چه سطحی قرار دارد – مثلاً در میان ۵ درصد برتر لیگ. یوردت می‌گوید: «دنیای تازه‌ای پیش روی ماست. این نقشه به باشگاه‌ها معیاری قابل‌اتکا می‌دهد؛ چون در گذشته شاید می‌توانستید رفتاری را در شرایط خاص بشمارید، اما نمی‌دانستید دقیقاً چه معنایی دارد. حالا دیگر در تاریکی نیستیم. چون می‌توانیم بگوییم، مثلاً فلان رفتار در فلان موقعیت، نسبت به سایر بازیکنان همان پست، در صدک نودم قرار دارد – یا برعکس، در صدک دهم.»

باشگاه بایرن مونیخ نیز در دوران مربی‌گری یولیان ناگلزمن از این پلتفرم استفاده کرده است. مکس پلکا، روانشناس پیشین باشگاه که اکنون با برایتون همکاری می‌کند، می‌گوید: «هر بخش از باشگاه داده‌های خود را روی میز می‌گذارد، اما روانشناسی چنین نمی‌کند. البته جنبه‌هایی از روانشناسی وجود دارد که قابل اندازه‌گیری‌اند – آزمون‌های شناختی زیادی وجود دارند – اما این آزمون‌ها فاصله‌ی زیادی با واقعیت میدان دارند.»

پلکا که از لایپزیگ به همراه ناگلزمن به بایرن آمده بود، با یوردت و آمانکوا برای تحلیل حدود ۲۵ بازی بایرن در نیم‌فصل دوم فصل ۲۳–۲۰۲۲ همکاری کرد. او پس از هر مسابقه، مشاهدات دقیق از وضعیت بدن، حرکات سر و اشاره‌های دست هر بازیکن – که توسط تیم آمانکوا بررسی شده بودند – را به گزارشی یک‌صفحه‌ای از عملکرد روانشناختی تیم خلاصه می‌کرد و آن را در اختیار کادر فنی قرار می‌داد. این داده‌ها یکی از چندین مجموعه‌ی اطلاعاتی بودند که ناگلزمن و دستیارانش برای انتخاب ترکیب تیم، آن‌ها را در نظر می‌گرفتند.