فشار AFC و تلنگری که فوتبال ایران را تکان داد؛ مدیران بلای جان ورزش!

محسن خلیلی، مهاجم دهه ۸۰ پرسپولیس و مدیر سابق تیم و آکادمی این باشگاه، در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره وضعیت مدیریت فوتبال ایران، استعدادپروری، چالش‌های ساختاری و حتی سبک زندگی یک فوتبالیست حرفه‌ای به بهانه نوروز ۱۴۰۴ صحبت کرد.

او که سال‌ها در بالاترین سطح فوتبال ایران بازی کرده و پس از خداحافظی از مستطیل سبز، مسیر مدیریت را انتخاب کرده است، با نگاه دقیق‌تری به تحولات سال ۱۴۰۳، معتقد است که فوتبال ایران همچنان درگیر مشکلات ساختاری است که تنها با اصلاح رویکرد مدیریتی حل خواهد شد.

فشار AFC و تلنگری که فوتبال ایران را تکان داد

محسن خلیلی در ابتدای صحبت‌های خود به موضوعی مهم اشاره کرد که در سال‌های اخیر تأثیر زیادی بر روند توسعه فوتبال باشگاهی ایران گذاشته است: اگر فشار AFC نبود، ما هنوز درگیر همان مشکلات قدیمی بودیم و شاید هیچ‌وقت ورزشگاه‌های اختصاصی خودمان را نمی‌ساختیم. مرمت استادیوم‌ها حرکت فوق‌العاده‌ای بود که باید سال‌های قبل انجام می‌شد اما به هر حال صورت گرفت. من سوالم این است که در بحث کلان ورزش چرا باید کاری کنیم که مشکل به اینجا برسد و تیم‌های ما با وجود بودجه‌های هنگفت و راه‌های درآمدی فراوان نتوانند ورزشگاه اختصاصی داشته باشند.

مدیر جوان فوتبال کشور افزود: تلنگر بزرگ فوتبال باشگاهی آسیا بار دیگر به ما گوشزد کرد که چقدر در مدیریت کلان ورزش عقب مانده‌ایم. اگر ما از ابتدا ساختار درستی برای توسعه فوتبال حرفه‌ای داشتیم، هیچ‌وقت مجبور نمی‌شدیم با اجبار دست به تغییر بزنیم.

مدیران درس پس داده بلای جان ورزش شدند

وی با انتقاد از شیوه مدیریتی در فوتبال ایران ادامه داد: با احترام به تعدادی از مدیران مطلوب ورزش بخصوص فوتبال که قطعا تلاش‌های آنها قابل کتمان نیست باید گفت متأسفانه ما همچنان در دور باطل مدیریتی گیر کرده‌ایم. بعضی از مدیران، سال‌ها امتحان خود را پس داده‌اند و شکست خورده‌اند ولی همچنان با تکیه بر روابط حضور دارند. ورزش ایران نیاز به مدیران جوان، نواندیش و کاربلد دارد. مدیری که دانش روز نداشته باشد، شناخت دقیقی از فوتبال بین‌المللی نداشته باشد و نتواند از فرصت‌های جهانی استفاده کند، چطور می‌تواند فوتبال کشور را به سطح بالاتر ببرد؟

چرا در استعدادیابی موفق نیستیم؟

خلیلی در بخش بعدی صحبت‌هایش به یکی از مهم‌ترین مشکلات فوتبال ایران یعنی استعدادیابی و پرورش بازیکنان جوان پرداخت: ما در ایران استعداد کم نداریم. مشکل اصلی این است هیچ ساختار مشخص و دقیقی برای استعدادیابی و پرورش بازیکنان جوان نداریم. اگر سیستم درستی برای این کار وجود داشته باشد، بازیکنان مستعد به طور خودکار وارد فوتبال حرفه‌ای می‌شوند و شاهد حضور نسل‌های جدیدی از ستاره‌ها خواهیم بود. اما در حال حاضر، استعدادها یا به درستی شناسایی نمی‌شوند، یا اگر هم شناسایی شوند، به دلیل نبود برنامه‌ریزی درست، از مسیر حرفه‌ای منحرف می‌شوند.»*

وی با اشاره به دوران مدیریتی خود در آکادمی پرسپولیس گفت: ما در پرسپولیس طی سه سال گذشته تلاش کردیم تا با یک برنامه‌ریزی صحیح، استعدادهای جوان را وارد فوتبال حرفه‌ای کنیم. وقتی یک باشگاه بتواند مسیر درستی را برای رشد بازیکنان جوان ترسیم کند، نه‌تنها خودش سود می‌برد، بلکه تیم ملی هم از این فرآیند بهره خواهد برد. حالا که من دیگر در مجموعه پرسپولیس نیستم، امیدوارم مدیران فعلی این روند را ادامه دهند و واقعاً روی پرورش استعدادها تمرکز کنند، نه اینکه فقط شعار بدهند.

قوانین سختگیرانه، مانع رشد بازیکنان جوان

«یکی از چالش‌های بزرگ فوتبال ایران، محدودیت‌های موجود برای استفاده از بازیکنان جوان در لیگ برتر است». خلیلی با تأکید بر این موضوع گفت: قوانینی داریم که اجازه نمی‌دهند بازیکنان جوان به راحتی وارد لیگ برتر شوند. این موضوع باعث می‌شود که جوان‌ها تجربه کافی برای بازی در سطح ملی را کسب نکنند و این مسأله به تیم‌های پایه، تیم امید و حتی تیم ملی بزرگسالان آسیب می‌زند. اگر به تیم‌های بزرگ دنیا نگاه کنیم، می‌بینیم که چطور از استعدادهای جوان استفاده می‌کنند و به آنها فرصت رشد و پیشرفت می‌دهند. اما در ایران، بازیکنان جوان اغلب باید مدت‌ها در انتظار فرصت باشند و همین مسأله باعث می‌شود که بسیاری از آنها پیش از رسیدن به سطح اول فوتبال، از بین بروند.

ورزش ایران به مدیران متخصص و جوان نیاز دارد

محسن خلیلی در ادامه صحبت‌های خود درباره تأثیر حضور مدیران نوپا از علیرضا دبیر مثال زد. او گفت: در ورزش ایران، نمونه‌ای مثل کشتی را داریم که به واسطه مدیریت صحیح، پیشرفت‌های چشمگیری داشته است. اگر فدراسیون کشتی دست کسی مثل علیرضا دبیر نبود، امروز این رشته چنین زیرساخت‌های حرفه‌ای نداشت. دبیر به عنوان یک مدیر جوان و دنیا دیده، تغییرات اساسی در کشتی ایران ایجاد کرد و حالا نتیجه آن را می‌بینیم. این در حالی است که فوتبال ایران همچنان درگیر مدیرانی است که هیچ ایده جدیدی ندارند و فقط به دنبال حفظ جایگاه خود هستند.

وی تأکید کرد باید از مدیران لایق، متخصص و جوان استفاده کند: اگر ورزش می‌خواهد پیشرفت کند، باید نگاه مدیریتی خود را تغییر دهد. تا زمانی که مدیران سنتی و غیرمتخصص در رأس کار باشند، نمی‌توانیم انتظار تغییرات مثبت داشته باشیم. فوتبال ایران به افرادی نیاز دارد که درک درستی از فوتبال روز دنیا داشته باشند و بتوانند از فرصت‌های بین‌المللی برای توسعه این رشته استفاده کنند.

زندگی فوتبالیست‌ها سخت است

محسن خلیلی در بخش پایانی صحبت‌های خود با لحنی طنزآمیز از سختی‌های زندگی یک فوتبالیست حرفه‌ای گفت: خیلی‌ها فکر می‌کنند فوتبالیست‌ها زندگی راحتی دارند اما واقعیت این است که فوتبال یک شغل تمام‌وقت است و عملاً هیچ فرصتی برای تفریح باقی نمی‌گذارد. تازه بعد از بازنشستگی متوجه شدم که چرا خیلی‌ها سراغ فوتبال نمی‌آیند! چون با فوتبال نمی‌شود تفریح کرد! در دوران حرفه‌ای، معمولاً سال تحویل را در اردوهای باشگاهی یا ملی سپری می‌کردیم و فرصت بودن کنار خانواده را نداشتیم.

وی درباره خاطرات نوروزی‌اش گفت: راستش یادم نیست آخرین بار چه کسی به من عیدی داده است! همیشه از پدر و مادرم عیدی می‌گرفتم و معمولاً پول‌هایی که به ما می‌دادند، متبرک به آیات قرآن بود. این موضوع برایم همیشه ارزشمند بود، چون حس برکت و معنویت خاصی داشت.