لیگ برتر معدن طلای انگلیسی ها و سری آ در توهم زیباترین لیگ جهان

به گزار خبرورزشی، روزنامه گاتزتا دلواسپرت، از تسلط لیگ برتر انگلیس بر بازارهای مالی فوتبال نوشت و تیتر زد؛ لیگ برتر؛ ۱۱ برابر ارزشمندتر از سری آ در بازارهای بین‌المللی

به نوشته این روزنامه معتبر ایتالیایی، لیگ برتر اکنون مستقیماً حقوق پخش را مدیریت می‌کند، اما برای حفظ برتری خود به ستاره‌های بزرگ نیاز دارد. انگلیسی‌ها در دنیای دیگری هستند.

تسلط جهانی لیگ برتر
در بانکوک، محبوب‌ترین تیم‌های فوتبال لیورپول و منچستریونایتد هستند. در آن مناطق، لیگ برتر انگلیس به‌مانند یک آیین مقدس دنبال می‌شود. شرکت مخابراتی جاسمین اینترنشنال حقوق پخش لیگ برتر و جام حذفی انگلیس را برای شش سال آینده در تایلند، کامبوج و لائوس با رقمی چشمگیر خریداری کرده است: ۹۰ میلیون یورو در هر فصل. به‌عبارتی، از مجموع ۱۰۰ میلیون نفر در این سه کشور جنوب شرق آسیا، لیگ برتر موفق شده بیش از یک‌سوم درآمد سری آ از کل جهان را کسب کند.
حقوق پخش بین‌المللی، نقطه ضعف بزرگ فوتبال ایتالیا و درعین‌حال، معدن طلای انگلیسی‌ها است. این مسئله از دهه‌ها پیش آغاز شد، زمانی که لیگ برتر ساختاری بین‌المللی را بنیان نهاد، اما سری آ در توهم لقب “زیباترین لیگ جهان” گرفتار شد و بدون نوآوری و سرمایه‌گذاری، درجا زد.

شکاف درآمدی فاحش
اختلاف درآمدی بین لیگ‌های برتر اروپا طی سال‌ها بیشتر شده است:
• لیگ برتر در بازه ۲۰۲۵-۲۰۲۸ به درآمد میانگین ۲.۶ میلیارد یورو در سال از حقوق پخش بین‌المللی خواهد رسید.
• سری آ در بازه جدید خود که از امسال آغاز شده، تنها ۲۴۰ میلیون یورو در سال دریافت خواهد کرد.
یعنی ارزش حقوق پخش بین‌المللی لیگ برتر، ۱۱ برابر سری آ است.
مقایسه با سایر لیگ‌های بزرگ اروپا
• لالیگا، حتی در دوران اوج خود با حضور مسی و رونالدو، موفق شد درآمد خود را به ۹۰۰ میلیون یورو در سال برساند، اما اکنون این رقم به ۷۵۰-۸۰۰ میلیون یورو کاهش یافته است.
• بوندسلیگا تنها ۲۰۰-۲۰۵ میلیون یورو دریافت می‌کند.
• لیگ ۱ فرانسه با درآمد ۱۶۰ میلیون یورویی از پخش بین‌المللی، وضعیت بدتری دارد.
• لیگ برتر انگلیس نه‌تنها از بازار داخلی، بلکه از حقوق پخش خارجی بیش از بازار داخلی خود درآمد دارد (۲.۶ میلیارد یورو در مقابل ۲ میلیارد یورو).
 

دلایل موفقیت لیگ برتر

برتری بین‌المللی لیگ برتر یک‌شبه به دست نیامد، بلکه حاصل دهه‌ها برنامه‌ریزی است:
• جدایی از لیگ دسته اول انگلیس در ۱۹۹۲
• نوسازی ورزشگاه‌ها و افزایش استانداردها
• ایجاد یک پروژه جمعی برای رشد میان‌مدت و بلندمدت
• توزیع عادلانه‌تر درآمدها

همچنین، نقش جهانی‌سازی، زبان انگلیسی، سرمایه‌گذاران خارجی و جذب ستاره‌ها در رشد این لیگ غیرقابل انکار است. کیفیت بالای رقابت‌ها نیز باعث شد لیگ برتر به جذاب‌ترین محصول فوتبالی برای شبکه‌های تلویزیونی تبدیل شود.

وضعیت بحرانی سری آ

سری آ برای سال‌ها تمرکز خود را فقط بر بازار داخلی گذاشت و از ظرفیت‌های جهانی غافل شد. این رویکرد، مشکلات متعددی را به همراه داشت:
• ۲۰۱۰-۲۰۱۲: فروش حقوق پخش خارجی به MP & Silva به مبلغ ۹۱ میلیون یورو در سال
• ۲۰۱۲-۲۰۱۵: افزایش به ۱۱۷ میلیون یورو در سال
• ۲۰۱۵-۲۰۱۸: رشد به ۱۹۰ میلیون یورو در سال
• ۲۰۱۸-۲۰۲۱: قرارداد ۳۷۱ میلیون یورویی با IMG، اما پس از مذاکرات، این رقم به ۳۴۰ میلیون یورو کاهش یافت.

یکی از اصلی‌ترین ضربه‌ها به سری آ، تصمیم beIN Sports قطر برای توقف پرداخت ۱۰۷ میلیون یورویی بود، که پس از انتقال سوپرجام ایتالیا به عربستان سعودی به‌عنوان اقدام تلافی‌جویانه صورت گرفت. نتیجه؟ درآمد سری آ از beIN ناگهان از ۱۰۷ میلیون یورو به ۲۳ میلیون یورو سقوط کرد.

در دوره ۲۰۲۱-۲۰۲۴، سری آ تصمیم گرفت حقوق پخش را مستقیماً مدیریت کند و واسطه‌ها را کنار بگذارد. نتیجه؟ ۲۵۰ میلیون یورو در سال. اما در دوره جدید (۲۰۲۴-۲۰۲۷)، این رقم ۴٪ کاهش یافته و به ۲۴۰ میلیون یورو رسیده است، که ۴۰ میلیون یورو آن از قراردادهای شرط‌بندی تأمین می‌شود.

تغییر استراتژی، اما کافی نیست

اکنون سری آ خودش حقوق پخش را مدیریت می‌کند:
• حذف واسطه‌ها
• ایجاد ساختار داخلی جدید
• افتتاح دفاتر بین‌المللی در نیویورک و ابوظبی
• انعطاف بیشتر در قراردادها
• مدیریت تولید تلویزیونی مسابقات در مرکز لیسونه

حتی لیگ برتر از ۲۰۲۶ همین استراتژی را در پیش خواهد گرفت.

اما این تغییرات به‌تنهایی کافی نیستند. برای موفقیت واقعی، سری آ باید کیفیت مسابقات را بالا ببرد و برای نسل جوان جذاب‌تر شود.

نتیجه‌گیری: چرا سری آ همچنان عقب است؟
بدون حضور ستاره‌های بزرگ فوتبال جهان، حقوق پخش بین‌المللی سری آ هرگز به رشد قابل‌توجهی نخواهد رسید..
انگلیس دور از دسترس است، اسپانیا و آلمان نیز فعلاً دست‌یافتنی نیستند

ایتالیا همچنان در جایگاه چهارم از نظر درآمدزایی در فوتبال اروپا قرار دارد. سری آ نتوانسته است به سکوی سه لیگ برتر بازگردد، هرچند در سال گذشته بالاترین درصد رشد را به ثبت رسانده است. درآمد این لیگ به ۲.۸۸ میلیارد یورو رسیده که افزایشی ۲۳ درصدی را نشان می‌دهد، اما این رشد کافی نبوده تا بوندس‌لیگا و لالیگا را که حالا از مرز سه میلیارد یورو عبور کرده‌اند، تهدید کند. ایتالیا در بسیاری از شاخص‌ها (حقوق پخش تلویزیونی، فروش بلیت، حمایت‌های مالی) در جایگاه چهارم قرار دارد، اما متأسفانه از نظر کسری مالی دوم است. با این حال، در کاهش هزینه‌های نیروی کار (یعنی دستمزد بازیکنان) به نتایج قابل توجهی دست یافته است. این تنها یکی از تناقضات فوتبال ایتالیا در گزارش European Club Finance and Investment Landscape یوفا درباره وضعیت اقتصادی فوتبال اروپا در فصل گذشته است.

زنده‌باد انگلیس، اروپا در حال رشد است

مجموع درآمد فوتبال اروپا به ۲۹ میلیارد یورو رسیده است. لیگ برتر انگلیس با سرعتی غیرقابل تصور برای سایر لیگ‌های اروپا پیش می‌تازد. درآمد این لیگ با ۷.۱۵ میلیارد یورو به تنهایی تقریباً با مجموع درآمد لالیگا و بوندس‌لیگا برابری می‌کند (۷.۲۷ میلیارد یورو). اسپانیا هنوز اندکی جلوتر از آلمان است: ۳.۶۵ در برابر ۳.۶۲ میلیارد یورو. سه لیگ برتر اروپا بین ۹ تا ۱۲ درصد رشد داشته‌اند.

و سپس ایتالیا: رشد ۲۳ درصدی نسبت به گزارش قبلی باعث شده درآمد سری آ به ۲.۸۸ میلیارد یورو برسد. با این روند، رسیدن به آستانه روانی سه میلیارد یورو ممکن به نظر می‌رسد. فرانسه نیز با ۱۹ درصد رشد و ۲.۳۷ میلیارد یورو در رتبه بعدی قرار دارد. فاصله بین این پنج لیگ برتر و سایر لیگ‌ها قابل توجه است: روسیه، به عنوان نخستین لیگ در میان لیگ‌های متوسط، حتی به یک میلیارد یورو هم نمی‌رسد. هلند، برای مثال، با وجود تیم‌هایی مانند فاینورد و آیندهوون، تنها ۶۸۰ میلیون یورو درآمد دارد، یعنی یک‌چهارم سری آ.

جایگاه چهارم در شاخص‌های مختلف

در بخش‌های مختلف، ایتالیا همچنان در رتبه چهارم قرار دارد:
• درآمد حاصل از حقوق پخش تلویزیونی: ۱.۰۹ میلیارد یورو
• درآمد از حمایت‌های مالی و تبلیغات: ۸۱۰ میلیون یورو
• درآمد فروش بلیت مسابقات: ۴۳۰ میلیون یورو

با این حال، عملکرد در مسابقات اروپایی به کمک فوتبال ایتالیا آمده است. در فصل گذشته، فوتبال ایتالیا با قهرمانی آتالانتا در لیگ اروپا، حضور فیورنتینا در فینال لیگ کنفرانس و رم در نیمه‌نهایی لیگ اروپا، توانست سهمیه پنجم لیگ قهرمانان را کسب کند و در مجموع ۴۱۰ میلیون یورو از یوفا دریافت کند. فصل ۲۰۲۴-۲۵ نیز می‌تواند درآمدی در همین سطح، یا حتی بیشتر، به همراه داشته باشد، چرا که تا کنون ۳۶۰ میلیون یورو کسب شده و افزایش جوایز نقدی یوفا نیز در پیش است. سایر منابع درآمدی در مجموع ۱۴۰ میلیون یورو بوده و ایتالیا در این بخش در جایگاه هفتم قرار دارد.

مدیریت بهتر دستمزدها

بهترین عملکرد ایتالیا در کاهش هزینه‌های نیروی کار بوده است. باشگاه‌های سری آ در مجموع ۱.۴۸ میلیارد یورو به بازیکنان و ۴۲۰ میلیون یورو به سایر کارکنان پرداخت کرده‌اند. در مقایسه با دیگر لیگ‌های برتر اروپا، ایتالیا عملکرد بهتری داشته است:
• انگلیس مجموعاً ۴.۷۶ میلیارد یورو صرف پرداخت حقوق کرده است.
• اسپانیا ۲.۵ میلیارد یورو پرداخت کرده است.
• آلمان کمی بیش از ۲ میلیارد یورو هزینه داشته است.

ایتالیا با در نظر گرفتن همه این هزینه‌ها، به ۱.۹ میلیارد یورو رسیده است. همچنین نسبت هزینه دستمزدها به درآمدها از ۸۳ درصد به ۶۶ درصد کاهش یافته که نشان از یک تغییر جهت اساسی دارد. با این حال، چالش‌های جدیدی در راه است. باشگاه‌ها محتاط‌تر از قبل در پرداخت حقوق به بازیکنان شده‌اند، اما هزینه دستمزد سایر کارکنان به‌سرعت در حال افزایش است. بعد از دوران همه‌گیری، هزینه‌های عملیاتی باشگاه‌ها در سراسر اروپا رشد داشته است.
کسری بودجه همچنان یک مشکل جدی است
مشکل بزرگ، همچنان کسری بودجه است. درآمدهای ایتالیا هنوز فاصله زیادی با سه لیگ بزرگ دارد و در نتیجه، سری آ با ۳۷۹ میلیون یورو زیان مالی مواجه شده است، هرچند که این مقدار نسبت به سال قبل تقریباً نصف شده است. تنها لیگ برتری که وضعیت بدتری دارد، انگلیس است که با ۸۸۰ میلیون یورو زیان مواجه است.
لیگ برتر انگلیس نیز دیگر چندان پایدار به نظر نمی‌رسد و بحران مالی برخی از باشگاه‌های آن نگران‌کننده است. در ایتالیا، هنوز سری آ به یک لیگ سودده تبدیل نشده است، اما چند باشگاه عملکرد متفاوتی داشته‌اند:
• لاتزیو با ۴۱ میلیون یورو سود در رتبه سوم پردرآمدترین باشگاه‌های اروپا قرار دارد.
• آتالانتا با ۳۷ میلیون یورو سود در رتبه ششم است.
اما از سوی دیگر، یوونتوس و رم جزو زیان‌ده‌ترین باشگاه‌ها هستند:
• یوونتوس با ۱۹۶ میلیون یورو ضرر در رتبه ۸۳ قرار دارد.
• رم با ۷۶ میلیون یورو زیان در رتبه ۸۰ است.
هر دو باشگاه باید مشکلات مالی خود را حل کنند. البته، یوونتوس با ارائه یک گزارش مالی موقت که روندی معکوس را نشان می‌دهد، وضعیت امیدوارکننده‌تری دارد. اما رم، به دلیل فرصت‌های کمتر برای افزایش درآمد، با چالش جدی‌تری مواجه است و در مسیر رعایت مقررات فیرپلی مالی یوفا، باید تصمیمات مهمی اتخاذ کند.