چگونه شطرنج‌بازان به مسابقات کاندیداهای ۲۰۲۶ راه پیدا می‌کنند؟

یه گزارش خبرگزاری تسنیم، مسابقات کاندیداهای ۲۰۲۶ در حالی در راه است که فدراسیون جهانی شطرنج (فیده) قوانین انتخابی خود را تغییر داده و کسب سهمیه برای این رقابت حساس سخت‌تر شده است. نخستین گام در این مسیر، برگزاری گرند سوئیس در شهر سمرقند است که نتایج آن دو شطرنج‌باز مرد و زن را برای مسابقات کاندیداهای ۲۰۲۶ معرفی خواهد کرد. اما پرسش اینجاست: آنهایی که در این رقابت‌ها موفق نیستند، با قوانین جدید چه گزینه‌هایی پیش‌رو دارند؟ در ادامه همه راه‌های ممکن برای راهیابی به مسابقات کاندیداها را بررسی می‌کنیم.

دلیل تغییر قوانین انتخابی مسابقات کاندیداهای ۲۰۲۶ چیست؟
چرخه انتخابی مسابقات کاندیداهای ۲۰۲۴ با یک رسوایی قابل توجه به پایان رسید که باعث شد فیده در قوانین خود بازنگری کند. محور این اتفاقات، علیرضا فیروزجا، شطرنج‌باز ایرانی که تحت پرچم فرانسه بازی می‌کند، بود. فیروزجا توانست با استفاده از یک خلأ قانونی به شکلی غیرمنتظره سهمیه مسابقات کاندیداها را به دست آورد.

در آن زمان، پنج مسیر برای کسب سهمیه مسابقات کاندیداها وجود داشت:

بازنده مسابقه قهرمانی، امکان کسب سهمیه مجدد؛

قرار گرفتن در میان سه بازیکن برتر جام جهانی؛

کسب مقام اول یا دوم در گرند سوئیس؛

پیروزی در مسابقات فیده؛

داشتن بالاترین رتبه‌بندی فیده تا ژانویه ۲۰۲۴.

فیروزجا با استفاده از آخرین گزینه یعنی بالا بردن رتبه‌بندی فیده موفق شد وارد رقابت‌ها شود؛ البته او برای این منظور در مسابقات ساختگی و نه‌ چندان معتبر شرکت کرد و امتیاز لازم را کسب کرد. این موضوع با واکنش منفی فیده مواجه شد و در نهایت باعث شد فیده قوانین انتخابی مسابقات کاندیداهای ۲۰۲۶ را به منظور جلوگیری از چنین رخدادهایی تغییر دهد.

تغییرات و نوآوری‌های قوانین انتخابی مسابقات کاندیداهای ۲۰۲۶ چیست؟
مهمترین تغییر این است که بازنده مسابقه قهرمانی دیگر مانند گذشته به صورت خودکار سهمیه مسابقات کاندیداها را به دست نمی‌آورد. به عنوان نمونه، یان نپومنیاختچی که دو بار در مسابقات قهرمانی شکست خورد (در مقابل مگنوس کارلسن و دینگ لیرن)، این بار باید مانند سایر استادان بزرگ به صورت عادی و با کسب سهمیه وارد مسابقات کاندیداها شود.

با این حال، فیده برای بازنده مسابقه قهرمانی این دوره (دینگ لیرن)، امتیاز اضافی در مسابقات فیده در نظر گرفته است؛ میزان این امتیاز به مدت زمان مسابقه و رفتن یا نرفتن به تای‌بریک بستگی دارد. این امتیاز به نوعی مشوقی برای بازیکن است اما تضمین‌کننده حضور مستقیم نیست.

راه‌های کسب سهمیه در مسابقات کاندیداهای ۲۰۲۶
با وجود تغییرات، تعداد استادان بزرگی که می‌توانند سهمیه بگیرند همچنان هشت نفر است و پنج مسیر اصلی برای راهیابی به مسابقات کاندیداها وجود دارد:

کسب جایگاه در میان سه برنده برتر جام جهانی (که از ۳۰ اکتبر تا ۲۷ نوامبر ۲۰۲۵ برگزار می‌شود)

کسب مقام اول یا دوم در گرند سوئیس (از ۴ تا ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۵)

پیروزی در مسابقات فیده ۲۰۲۴

پیروزی در مسابقات فیده ۲۰۲۵

داشتن بالاترین رتبه‌بندی فیده در یک بازه زمانی مشخص.

مسابقات فیده و رتبه‌بندی فیده چیست؟
اگر درباره جام جهانی و گرند سوئیس توضیح روشن است، اما شاید برخی با مسابقات فیده و سیستم رتبه‌بندی آن آشنا نباشند. مسابقات فیده، در واقع چرخه‌ای از تورنمنت‌ها هستند که در طول سال برگزار می‌شوند و بازیکنان با شرکت در آنها امتیاز کسب می‌کنند. اعتبار تورنمنت، قدرت حریفان و جایگاه کسب شده همگی بر میزان امتیاز تاثیرگذار است. در نهایت، امتیازات بهترین هفت مسابقه هر استاد بزرگ جمع شده و فیده بر اساس آنها، رتبه‌بندی را تنظیم می‌کند. بازیکنی که بالاترین امتیاز را کسب کند، برنده مسابقات فیده خواهد بود.

این سیستم اولین بار برای انتخاب شرکت‌کنندگان مسابقات کاندیداهای ۲۰۲۴ مورد استفاده قرار گرفت و فابیانو کاروانا، استاد بزرگ آمریکایی با کسب امتیاز برتر در این رقابت‌ها پیروز شد. با این حال، کاروانا پیش‌تر از طریق جام جهانی سهمیه خود را کسب کرده بود، بنابراین سهمیه مسابقات فیده به نفر دوم، گوکش دوماراجا رسید. گوکش پس از آن برنده مسابقات کاندیداها شد و در مسابقه قهرمانی، دینگ لیرن را شکست داد و جوان‌ترین قهرمان جهان شد.

چه تفاوتی در رتبه‌بندی فیده برای مسابقات کاندیداهای ۲۰۲۶ وجود دارد؟
این بار دو برنده مسابقات فیده برای سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ معرفی خواهند شد. لازم به ذکر است که فابیانو کاروانا از قبل سهمیه خود را برای مسابقات ۲۰۲۶ قطعی کرده است.

نکته مهم دیگر در رتبه‌بندی این است که فیده دیگر رتبه‌بندی را بر اساس وضعیت یک روز مشخص محاسبه نمی‌کند، بلکه میانگین امتیازات شش ماهه از اول آگوست ۲۰۲۵ تا اول ژانویه ۲۰۲۶ را ملاک قرار می‌دهد. علاوه بر این، برای واجد شرایط بودن، استاد بزرگ باید حداقل در ۴۰ مسابقه در طول سال گذشته شرکت کرده باشد.

هدف از این تغییرات، جلوگیری از سوءاستفاده‌هایی است که در گذشته با شرکت در مسابقات ساختگی و افزایش ناگهانی رتبه‌ها رخ داده بود. اگرچه هنوز برخی مشکلات پابرجاست، اما این گام مهمی برای شفاف‌تر شدن روند انتخاب و افزایش عدالت در مسابقات است.

/