آشنایی با ادموند هیلاری، فاتح نیوزیلندی اورست؛ از ارتفاع ۸۸۴۹ متری تا قطب شمال و جنوب و مدرسه‌ای میان ابرها

طرفداری | ادموند هیلاری (Edmund Hillary) زاده ۲۰ ژوئیه ۱۹۱۹ در شهر اوکلند نیوزیلند است. پدر ادموند، پرسیوال، از سربازان هنگ پانزدهم گالیپولی بود که به دلیل مشکلات جسمانی از ارتش معاف شد. پرسی که پیش از جنگ، روزنامه‌نگار بود، پس از جنگ به زنبورداری مشغول شد و با معلمی به نام گرترود ازدواج کرد؛ حاصل این ازدواج، سه فرزند بود که یکی از آن‌ها، ادموند هیلاری بود. ادموند در سن ۱۱ سالگی، مدرسه ابتدایی را دو سال زودتر از سایر هم‌سالانش به پایان رساند. او با قطار به مدرسه می‌رفت و ساعت‌های زیادی را در راه بود. بزرگ‌ترین مشکل ادموند در دوران مدرسه، یادگیری «دستور زبان» بود. او بیش‌تر به فعالیت‌های فوق برنامه مدرسه خود علاقه داشت و در یکی از این برنامه‌ها که شامل کوه‌نوردی در کوه رواپئو می‌شد، به ورزش کوه‌نوردی علاقه‌مند شد. او سپس در دوران حضورش در دانشگاه اوکلند نیز به فعالیت‌های کوه‌نوردی در باشگاه دانشگاهی ادامه داد. پس از ترک دانشگاه، ادموند به همراه پدرش در زنبورداری مشغول به کار شد و از ۱۶۰۰ کندو مراقبت می‌کرد.

شنیدن سخنان هربرت ساتکلیف، آموزنده اندیشه نوی انگلیسی، باعث شد تا ادموند و خانواده‌اش طرفدار سرسخت فلسفه زندگی ساتکلیف به نام «زندگی درخشان» شوند. ادموند به مدت پنج سال با بنیاد ساتکلیف همکاری کرد و از دل آموزه‌های او، تصمیم گرفت تا به کوه‌نوردی به صورت جدی‌تری بپردازد. نخستین صعود هیلاری به یک قله در سال ۱۹۳۹ و قله کوه اولیویه صورت پذیرفت. بعدها با شروع جنگ جهانی دوم، ادموند هیلاری به نیروی هوایی سلطنتی نیوزیلند ملحق شد تا به عنوان ناوبر در اسکادران‌های مختلف فعالیت کند و به فیجی و جزایر سلیمان سفر کند. او در سال ۱۹۴۸، بار دیگر به فعالیت‌های پیش از جنگ خود بازگشت و به خط‌الراس جنوبی کوه کوک که بلندترین قله نیوزیلند است، صعود کرد. او در ادامه مأموریت موفق دیگری را در لاپروس نیوزیلند داشت. نخستین ارتباط هیلاری با هیمالیا در سال ۱۹۵۱ رقم خورد که این کوه‌نورد بخشی از یک سفر اکتشافی به اورست با رهبری اریک شیپتون بود. او در سفرهای متوالی اکتشافی راهی هیمالیا شد و موفق به فتح شش قله با ارتفاعی بیش از ۲۰ هزار فوت شد. از سال ۱۹۴۹، مسیر صعود به قله اورست توسط دولت خودمختار تبت بسته شد تا اکسپدیشن‌های محدودی اجازه دسترسی به این مسیر را داشته باشند.

سرانجام در سال ۱۹۵۳، گروهی بریتانیایی به دعوت کمیته اشتراکی هیمالیا به چالش صعود به قله اورست دعوت شدند. این بار رهبری تیم بریتانیا که شامل هیلاری می‌شد، برعهده فردی با نام «هانت» قرار گرفته بود. هیلاری یکی از دو تیم انتخابی توسط هانت برای فتح اورست بود و شریکش در این راه، تنزینگ نورگی نام داشت. جاه‌طلبی تنزینگ باعث شد تا او با هیلاری به یک زوج موفق در این مسیر سخت تبدیل شود. بیش از ۴۰۰ نفر از جمله ۳۶۲ باربر و ۲۰ راهنمای تبتی با ۴۵۰۰ کیلوگرم بار، گروه اکتشاف را همراهی می‌کردند. پس از عدم موفقیت نخستین تیم اکسپدیشن بریتانیا در راه فتح اورست، هیلاری و شریکش تنزینگ، عازم سخت‌ترین چالش خود شدند. در حالی که برف و باد شدید، دو روز هیلاری و شریکش را هدر داد، آن‌ها در تاریخ ۲۸ می به ارتفاع ۸۵۰۰ متری رسیده بودند. هیلاری که به همراه شریکش، کوله‌پشتی ۱۴ کیلوگرمی را حمل می‌کرد، پس از چادر زدن در ارتفاع ۸۵۰۰ متری، دچار یخ‌زدگی چکمه خود شد. هیلاری توسط اجاق پیک‌نیک خود بر یخ‌زدگی چکمه غلبه کرد. چالش بعدی برای این صعود، دیواره سنگی ۱۲ متری بود که پس از عبور موفق هیلاری به «پله هیلاری» معروف شد. پس از غلبه بر موانع مختلف، تیم هیلاری و تنزینگ به فتح اورست رسیدند. هیلاری و شریکش در ساعت ۱۱:۳۰ دقیقه صبح، نخستین قدم‌هایشان را در ارتفاع ۸۸۴۹ متری زمین بر روی قله اورست برداشتند. هیلاری در حالی که از شریکش عکس می‌گرفت، از ثبت مهم‌ترین لحظه زندگی خود در قاب یک دوربین، خودداری کرد.

فتح قله اورست، هیلاری را به یکی از قهرمانان بریتانیا و پادشاهی آن تبدیل کرد. خبر این فتح در روز تاج‌گذاری ملکه الیزابت دوم در رسانه‌ها پخش شد تا هیلاری، پس از دریافت نشان شوالیه امپراطوری بریتانیا به مدال تاج‌گذاری ملکه با نشان فتح قله اورست نیز دست یابد. هیلاری در سفرهای بعدی خود، موفق به فتح ۱۰ قله دیگر هیمالیا از سال ۱۹۵۶ تا ۱۹۶۵ شد. او در سال ۱۹۵۸، بخشی از سفر اکتشافی گروه ترنس آنتارکتیکی بود که از طریق خشکی به قطب جنوب رسید. هیلاری به همراه گریفیث پو در سال‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۶۱، اکسپدیشن سیلورهات را رهبری کرد و به مدت طولانی در ارتفاع ۶۱۰۰ متر زندگی کرد. او در این سفر به بررسی یتی، موجود افسانه‌ای فرهنگ عامه غرب پرداخت و در هیمالیا به جستجوی این افسانه پرداخت. او در راه بررسی این موجود به شواهدی دست یافت که این موجود که به «آدم برفی نفرت‌انگیز» معروف است را چندان خرافه نمی‌دانست. ماجراجویی‌های بعدی ادموند هیلاری، سفر اکتشافی با جت‌بات، از دهانه رود گنگ به سرچشمه آن، پرواز به قطب جنوب با نیوزیلند ایر، همراهی نیل آرمسترانگ در پرواز بر فراز اقیانوس منجمد شمالی و قطب شمال با اسکی پلین و گزارش‌های علمی مختلف بود. او به تنها انسانی تبدیل شد که در دو قطب شمال و جنوب و قله اورست حضور داشته است.

از جمله افتخارات هیلاری به جز نشان‌های پادشاهی بریتانیا، نشان فرمانده شایستگی ورزش فرانسه در سال ۱۹۶۰، نشان گورخا باکشینا داهوی نپال در سال ۱۹۵۳، نشان گارتر در سال ۱۹۹۵، نشان لیاقت لهستان در سال ۲۰۰۴ و شهروندی افتخاری کشور نپال بوده است. تصویر هیلاری به سرعت بر روی اسکناس‌های پنج دلاری کشور نیوزیلند چاپ شد. نام او در دو نقطه قطب جنوب به یادگار مانده است. ساحل هیلاری که یکی از این نقاط بوده، بخشی از خط ساحلی در جنوب جزیره راس و شمال ساحل شکلتون و دره هیلاری، یک عارضه زیردریایی در دریای راس است. او در سال ۱۹۵۳ با لوئیز مری رز ازدواج کرد و صاحب سه فرزند شد اما این ازدواج با مرگ همسر و دختر هیلاری در یک سانحه هوایی در نزدیکی کاتماندو به پایان خود رسید. او در سال ۱۹۸۹ با بیوه دوست صمیمی خود به نام جون مولگرو ازدواج کرد. نارسایی قلبی هیلاری در تاریخ ۱۱ ژانویه ۲۰۰۸، جان او را در ۸۸ سالگی گرفت. پس از فوت هیلاری، پرچم کشور نیوزیلند به صورت نیمه افراشته درآمد. چندین کتاب از هیلاری به یادگار مانده که مشهورترین آن‌ها، ماجراجویی در اوج (۱۹۵۵)، مدرسه‌ای میان ابرها (۱۹۶۵) و دو نسل (۱۹۸۴) بوده است.

از سری خاطرات ورزشی

• برنارد راجزمن، والیبالیست مطرح برزیلی؛ خالق سرویس پیشتاز فضا و دارنده مدال نقره المپیک
• مانوئل استیارته، اسطوره واترپلوی جهان؛ فرشته نگهبان گواردیولا، مارادونای آب و آقای گل المپیک
• مگنوس ویسلندر، مرد شلنگی هندبال سوئد؛ از دو هت‌تریک قهرمانی در آلمان تا سه نقره متوالی المپیک